Halk Edebiyatı
- Ayrıntılar
- Üst Kategori: Uygulamalar
- Salı, 04 Mart 2008 06:51 tarihinde yayınlandı.
- Gösterim: 9789
Koşma
Bad-ı saba selam söyle o yare
Pek göresim geldi illerimizi
Gönül arzu çeker ama ne çare
N’ideyim tutan var yollarımızı
Yüküm gamdır gam alırım satarım
Pervaneler gibi yanar tüterim
Kıyamette yakasını tutarım
Vermesin hoyrata güllerimizi
Karac’oğlan der ki gümanım yoktur
Gayri rakiplere amanım yoktur
Sılaya varmaya dermanım yoktur
Nazlım beklemesin yollarımızı
(Karacaoğlan)
1- Yukarıdaki şiirin kafiye şemasını gösteriniz.
2- Bu koşmanın türü ne olabilir? Niçin? Açıklayınız.
3- Mahlas nedir? Hangi dörtlükte mahlas bulunmaktadır? Günümüz şiirinde mahlas var mıdır? Niçin?
İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye
Elif kaşlarını çatar
Gamzesi bağrıma batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye
Evlerinin önü çardak
Elif'in elinde bardak
Sanki yeşil başlı ördek
Yüzer Elif Elif diye
4- Yukarıdaki şiirin nazım şekli konusunda kesin olarak bir şey söylemek mümkün müdür? Hangi nazım şekillerinden biri olabilir? Fark nasıl anlaşılır?
Yürü bre Bulgar Dağı!
Hemen dağlar sende m'olur?
Yaylalı, sümbüllü yurtlar,
Büyük evler sende m'olur?
Eteğinde kervan işler,
Yükseğinde döner kuşlar,
Kürk giydirir, at bağışlar
Yiğit beyler sende m'olur?
5- Yukarıdaki nazım şekli nedir? Nereden anlaşılır?
Ayrıldım gülüm senden
Saçı sümbülüm senden
Araya engel düştü
Ayrıldı yolum senden
6- Tek dörtlükten ibaret olan yukarıdaki şiirin nazım şekli ve türü nedir? Başlıca özellikleri nelerdir? Halk edebiyatı dışında buna benzer nazım şekilleri de var mıdır?
Estergon Kalesi su başı durak
Kemirir içimi bir sinsi firâk
Gönül yâr peşinde, yâr ondan ırak
Akma Tuna akma, ben bir dertliyim
Yâr peşinde koşar kara bahtlıyım
Estergon Kalesi su başı kaya
Kemirir gönlümü aşk denen belâ
Çektiğimi hoş gör, gel etme cefâ
Akma Tuna akma, ben bir dertliyim
Yâr peşinde koşar kara bahtlıyım
Estergon Kalesi su başı kale
Göklere ser çekmiş burçları hele
Biz böyle kaleyi vermezdik ele
Akma Tuna akma, ben bir dertliyim
Yâr peşinde koşar kara bahtlıyım
7- Yukarıdaki şiirin nazım şekli nedir?
8- İsmi ne olabilir? Niçin?
9- Beyit şeklinde yazılan kısmına ne ad verilir?
Aşkın aldı benden beni,
Bana seni gerek seni.
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni.
Ne varlığa yerinim,
Ne yokluğa yerinirim;
Aşkın ile avunurum,
Bana seni gerek seni.
Aşkın âşıklar öldürür,
Aşk denizine daldırır,
Tecelli ile doldurur,
Bana seni gerek seni.
Sûfilere sohbet gerek,
Ahîlere ahret gerek,
Mecnunlar'a Leylâ gerek,
Bana seni gerek seni.
10- Yukarıdaki şiirin nazım şekli nedir?
11- Koşma, semaî gibi nazım şekillerinden farkı nedir?
Yeni mektup aldım gül yüzlü yârdan
Gözletme yolları gel deyi yazmış
Sivr'alan Köyü'nden bizim diyârdan
Dağlar mor menevşe gül deyi yazmış
Eylenme gurbette yayla zamanı
Mevlâ'yı seversen ağlatma beni
Benek benek mektuptadır nişanı
Gözyaşım mektupta pul deyi yazmış
12- Yukarıdaki şiirin kafiye şemasını gösteriniz.
Beserek'te lâle sümbül yürüdü
Güldede'yi çayır çimen bürüdü
Karataş'ta kar kalmadı eridi
Akar gözüm yaşı sel deyi yazmış
13- Âşık Veysel’e ait yukarıdaki dörtlüğün ölçüsü nedir?
14- Aşağıdaki şiirlerin altlarında istenen özelliklerini yazınız.
a) Çukurova bayramlığın giyerken,
Çıplaklığın üzerinden soyarken,
Şubat ayı kış yelini kovarken,
Cennet demek sana yakışır dağlar.
Ağacınız yapraklarla donanır,
Taşlarınız bir birliğe inanır,
Hep çiçekler bağrınızda gönenir,
Pınarınız çağlar, alışır dağlar.
Nazım şekli:
Nazım türü:
Konu:
Tema:
Ölçü:
b) Sefil baykuş, ne gezersin bu yerde?
Yok mudur vatanın dillerin hani?
Küsmüş müsün selamımı almadın.
Şeyda bülbül, şirin dillerin hani?
Ecel tuzağını açamaz mısın?
Açıp da içinden kaçamaz mısın ?
Azat eyleseler uçamaz mısın ?
Kırık mı kanadın, kolların hani?
Nazım şekli:
Nazım türü:
Konu:
Tema:
Ölçü:
c) Hiç su olur akmaz mı?
Ateş olur yakmaz mı?
Tutalım sultan oldun,
Sultan kula bakmaz mı?
Not: Şiir tek dörtlükten ibarettir.
Nazım şekli:
Nazım türü:
Konu:
Tema:
Kafiye şeması:
Ölçü:
d) Kaleden kaleye şahin uçurdum.
Ah ile vah ile ömür geçirdim.
Ben yare şekerli şerbet içirdim.
Öyl’olur böyl’olur Türkmen güzeli.
Edası çok olur Türkmen güzeli.
Kalenin burcuna taş ben olaydım.
Ela göz üstüne kaş ben olaydım.
Yalınız gezene eş ben olaydım.
Öyl’olur böyl’olur Türkmen güzeli.
Edası çok olur Türkmen güzeli.
Nazım şekli:
Nazım türü:
Konu:
Tema:
Ölçü: