Halk Edebiyatı

Ayrıntılar

Üst Kategori: Uygulamalar

Salı, 04 Mart 2008 06:51 tarihinde yayınlandı.

Gösterim: 9636

Koşma

Bad-ı saba selam söyle o yare

Pek göresim geldi illerimizi

Gönül arzu çeker ama ne çare

N’ideyim tutan var yollarımızı

Yüküm gamdır gam alırım satarım

Pervaneler gibi yanar tüterim

Kıyamette yakasını tutarım

Vermesin hoyrata güllerimizi

Karac’oğlan der ki gümanım yoktur

Gayri rakiplere amanım yoktur

Sılaya varmaya dermanım yoktur

Nazlım beklemesin yollarımızı

                                     (Karacaoğlan)

1- Yukarıdaki şiirin kafiye şemasını gösteriniz.

2- Bu koşmanın türü ne olabilir? Niçin? Açıklayınız.

3- Mahlas nedir? Hangi dörtlükte mahlas bulunmaktadır? Günümüz şiirinde mahlas var mıdır? Niçin?

İncecikten bir kar yağar

Tozar Elif Elif diye

Deli gönül abdal olmuş

Gezer Elif Elif diye

Elif kaşlarını çatar

Gamzesi bağrıma batar

Ak elleri kalem tutar

Yazar Elif Elif diye

Evlerinin önü çardak

Elif'in elinde bardak

Sanki yeşil başlı ördek

Yüzer Elif Elif diye

4- Yukarıdaki şiirin nazım şekli konusunda kesin olarak bir şey söylemek mümkün müdür? Hangi nazım şekillerinden biri olabilir? Fark nasıl anlaşılır? 

Yürü bre Bulgar Dağı!

Hemen dağlar sende m'olur?

Yaylalı, sümbüllü yurtlar,

Büyük evler sende m'olur?

Eteğinde kervan işler,

Yükseğinde döner kuşlar,

Kürk giydirir, at bağışlar

Yiğit beyler sende m'olur?

5- Yukarıdaki nazım şekli nedir? Nereden anlaşılır? 

Ayrıldım gülüm senden

Saçı sümbülüm senden

Araya engel düştü

Ayrıldı yolum senden

6- Tek dörtlükten ibaret olan yukarıdaki şiirin nazım şekli ve türü nedir? Başlıca özellikleri nelerdir? Halk edebiyatı dışında buna benzer nazım şekilleri de var mıdır? 

Estergon Kalesi su başı durak

Kemirir içimi bir sinsi firâk

Gönül yâr peşinde, yâr ondan ırak

   Akma Tuna akma, ben bir dertliyim

   Yâr peşinde koşar kara bahtlıyım

Estergon Kalesi su başı kaya

Kemirir gönlümü aşk denen belâ

Çektiğimi hoş gör, gel etme cefâ

   Akma Tuna akma, ben bir dertliyim

   Yâr peşinde koşar kara bahtlıyım

Estergon Kalesi su başı kale

Göklere ser çekmiş burçları hele

Biz böyle kaleyi vermezdik ele

   Akma Tuna akma, ben bir dertliyim

   Yâr peşinde koşar kara bahtlıyım

7- Yukarıdaki şiirin nazım şekli nedir?

8- İsmi ne olabilir? Niçin?

9- Beyit şeklinde yazılan kısmına ne ad verilir? 

Aşkın aldı benden beni,

Bana seni gerek seni.

Ben yanarım dün ü günü

Bana seni gerek seni.

Ne varlığa yerinim,

Ne yokluğa yerinirim;

Aşkın ile avunurum,

Bana seni gerek seni.

Aşkın âşıklar öldürür,

Aşk denizine daldırır,

Tecelli ile doldurur,

Bana seni gerek seni.

Sûfilere sohbet gerek,

Ahîlere ahret gerek,

Mecnunlar'a Leylâ gerek,

Bana seni gerek seni.

10- Yukarıdaki şiirin nazım şekli nedir?

11- Koşma, semaî gibi nazım şekillerinden farkı nedir? 

Yeni mektup aldım gül yüzlü yârdan

Gözletme yolları gel deyi yazmış

Sivr'alan Köyü'nden bizim diyârdan

Dağlar mor menevşe gül deyi yazmış

Eylenme gurbette yayla zamanı

Mevlâ'yı seversen ağlatma beni

Benek benek mektuptadır nişanı

Gözyaşım mektupta pul deyi yazmış

12- Yukarıdaki şiirin kafiye şemasını gösteriniz. 

Beserek'te lâle sümbül yürüdü

Güldede'yi çayır çimen bürüdü

Karataş'ta kar kalmadı eridi

Akar gözüm yaşı sel deyi yazmış

13- Âşık Veysel’e ait yukarıdaki dörtlüğün ölçüsü nedir? 

14- Aşağıdaki şiirlerin altlarında istenen özelliklerini yazınız.

a) Çukurova bayramlığın giyerken,

Çıplaklığın üzerinden  soyarken,

Şubat ayı kış yelini kovarken,

Cennet demek sana yakışır dağlar.

Ağacınız yapraklarla donanır,

Taşlarınız bir birliğe inanır,

Hep çiçekler bağrınızda gönenir,

Pınarınız çağlar, alışır dağlar.

 Nazım şekli:

Nazım türü:

Konu:

Tema:

Ölçü: 

b) Sefil baykuş, ne gezersin bu yerde?

Yok mudur vatanın dillerin hani?

Küsmüş müsün selamımı almadın.

Şeyda bülbül, şirin dillerin hani?

Ecel tuzağını açamaz mısın?

Açıp da içinden kaçamaz mısın ?

Azat eyleseler uçamaz mısın ?

Kırık mı kanadın, kolların hani?

Nazım şekli:

Nazım türü:

Konu:

Tema:

Ölçü: 

c) Hiç su olur akmaz mı?

Ateş olur yakmaz mı?

Tutalım sultan oldun,

Sultan kula bakmaz mı?

 Not: Şiir tek dörtlükten ibarettir.

Nazım şekli:

Nazım türü:

Konu:

Tema:

Kafiye şeması:

Ölçü: 

d) Kaleden kaleye şahin uçurdum.

Ah ile vah ile ömür geçirdim.

Ben yare şekerli şerbet içirdim.

Öyl’olur böyl’olur Türkmen güzeli.

Edası çok olur Türkmen güzeli.

Kalenin burcuna taş ben olaydım.

Ela göz üstüne kaş ben olaydım.

Yalınız gezene eş ben olaydım.

Öyl’olur böyl’olur Türkmen güzeli.

Edası çok olur Türkmen güzeli.

Nazım şekli:

Nazım türü:

Konu:

Tema:

Ölçü: