Ses Olayları

1- Aşağıdaki cümlelerde büyük ünlü uyumuna aykırı kelimeleri bulunuz.

a) Suyun tazyikinden çimler toprağa yapışmış.

b) Cesaretiyle bütün çocuklara örnek olmuştu.

c) Ailesi olayı 7.30’daki haberlerden öğrenmişti.

d) Cevaplanması gereken bazı sorular vardı.

e) Sabahleyin erkenden yola çıktım.

f) Ağlarken dudakları titriyordu.

g) Çanakkale şehitlerini rahmetle andık.

h) Yağmura yakalanmamak için koşarken düşmüş.  

 

2- Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerdeki ses olaylarını ve ses olayı olmadan önceki durumunu yazınız.

a) Susuzluktan balkondaki bütün çiçekler sararmış.

b) Yazar, bu romanda çok fazla devrik cümle kullanmış.

c) Edirne’de büyücek bir eve taşınmışlar.

d) Arabalar daracık yoldan yavaşça ilerliyorlardı.

e) Ben bu renkten hiç hoşlanmam.

f) Çocuklar neşeyle saklambaç oynuyorlardı.

g) Sönmeden yurdumun üstünde en son ocak.  

 

3- Aşağıdaki cümlelerde orta hece ünlüsü düşen kelimeleri bulup karşılarına yazınız.

a) Nesli tükenmekte olan bazı hayvanlar koruma altına alınıyor.

b) Ali Bey’in, özrümü kabul edeceğini sanıyorum.

c) Nüfus kaydını, doğum yerinden oturduğu ilçeye naklettirdi.

d) Bu konuda senin de fikrini almak istiyorum.

e) Soğuktan burnu kıpkırmızı olmuştu.

f) Şehrin daracık sokaklarından hızla geçtik.

g) Ortaoyunu sanatçıları belli bir metne dayanmadan rollerini oynar.  

 

4- Nesin methedeyim bir kaşı kare   

Sen açtın sineme onulmaz yare   

Dünya tabip gelse derdime çare

Derdimin dermanı Lokman'a kalsın

Yukarıdaki dörtlükte aşağıda belirtilen ses olaylarının hangi kelimelerde olduğunu karşılarına yazınız.

Orta hece ünlüsü düşmesi:

Ünsüz benzeşmesi:

Ünsüz yumuşaması:

Ünlü düşmesi:  

 

5- Aşağıdaki cümlelerde küçük ünlü uyumuna aykırı sözcükleri bulunuz.

a) Üyelerden ellişer milyon lira toplayalım.

b) Balkondaki masanın vazosu kırıldı.

c) Doktorlar spor yapmanın kişiyi rahatlattığını söylüyorlar.

d) Yağmur diner dinmez dışarı çıkacağız.

e) En büyük zevki müzik dinlemekti.

f) Spordan sorumlu devlet bakanı oydu.

g) Ona saatin kaç olduğunu sordum.

h) Hürriyetine düşkün biriydi.

i) Milletin bağımsızlığı esastır.

j) Monolog çok hoşuna gitti.

k) Safranbolu’ya tarihî evleri gezmeye gittim.  

 

6- Aşağıdaki kelimelerin yanlarında belirtilen ses olaylarına uygun şekilde ek getirerek yazınız.

Örnek: Oğul → orta hece ünlüsü düşmesi: oğlum

a) Saat → ünsüz benzeşmesi

b) Ufak → ünsüz düşmesi

c) Kasap→ ünsüz yumuşaması

d) Bekle → ünlü daralması

e) Genç →  ünlü türemesi

f) Gülen → ulama (kelime getirilecek)

g) 1983 → ünsüz benzeşmesi  

 

7- Aşağıdaki cümlelerde büyük ünlü uyumuna uymayan ek almış kelimeleri bulunuz ve ünlü uyumunu bozup bozmadığını belirtiniz.

a) Akşamleyin parkta buluşalım.

b) Maçtaki heyecan hiçbir yerde yoktur.

c) Üzerinde kırmızımtırak bir elbise varmış.

d) Halamgil hâlâ köyde oturuyor.

e) Bugünlerde yüzü pek gülmüyor.

f) Amcama meslektaşlarının büyük saygısı vardı.

g) Gelirken dergiyle gazeteyi getirmeyi unutma.  

 

8- Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili kelimelerdeki ses olaylarını yazınız.

a) Dağın doruğuna ulaştık.

b) Unutkan bir insandı.

c) Akşam pastanede sütlaç yemişler.

d) Onu sinemada görünce hissettiğim şeyi anlatamam.

e) Çocuğun minicik elleri vardı.

f) Arabamız dağ yolunda güçlükle ilerledi.

g) Bu işi nasıl başardığını anlayamadım.  

 

9-Aşağıdaki cümlelerde yardımcı ses (kaynaştırma harfi) alan kelimeleri bulup yardımcı sesi gösteriniz.

(Örnek: Görülmesi → gör-ü-l-me-s-i

a) Evliya Çelebi’nin eserinde dil son derece sadedir.

b) Bahçedekinden teyzesi haberdar oldu.